Jan Darowski – poeta, krytyk, tłumacz

Urodził się 22 grudnia 1926 roku w Brzeziu nad Ordą (Górny Śląsk), podczas wojny uczył się drukarstwa w znanej wówczas drukarni Braci Mayerów w Raciborzu. W 1944 roku ukończył Szkołę Graficzną w Katowicach. W wieku 17 lat został wcielony do Wehrmachtu.

Podczas walki o Normandię uciekł na stronę aliantów i zgłosił się do Wojska Polskiego. Pod koniec wojny został instruktorem w Szkole Taktycznej w Catterick. Redagował gazetką garnizonową. Uczęszczał na kursy języka i literatury angielskiej organizowane przez Nelson College w Edynburgu. Maturę zdobył w Londynie w 1951 roku. Marzenia o studiach filozoficznych nie udało mu się zrealizować ze względów finansowych. Pracował jako robotnik niewykwalifikowany, z czasem powrócił do drukarstwa. Szeroką wiedzę zdobywał jako samouk, w tym też czasie pisał „do szuflady”.

Po zniesieniu wojennych restrykcji wiele lat pracował w zawodzie drukarza, nawiązując współpracę z „Merkuriuszem Polskim” i „Życiem Akademickim”. Staje się jednym z założycieli i współredaktorów „Kontynentów – Nowego Merkuriusza”, w którym ogłasza większość swoich wierszy, esejów oraz artykułów polemicznych. Drukuje także w „Kulturze paryskiej”, „Miesięczniku Literackim”, „Więzi” , „Wiadomościach i Oficynie Poetów”.

Jako pierwszy dokonał przekładu na język polski poezji D.H. Lawrense'a dla wielotomowej antylogii poezji angielskiej. Tłumaczył poezję Herberta, Białoszewskiego, Różewicza, Szymborskiej, Miłosza na język angielski do „Transatlantic Revien”, „San Francisco Annual”, „New Writing of East Europe” Cz. Miłosz: Selected Poems Nowy Jork 1973 oraz wielu innych.

Jan Darowski wydał dwa tomy poezji „Drzewo sprzeczki” (1969) oraz „Niespodziewane żywoty” (1990). Obydwa zbiory wydane zostały przez Oficynę Poetów i Malarzy w Londynie. W roku 1968 otrzymał nagrodę Tadeusza Sułkowskiego, zaś w roku 1969 Nagrodę Fundacji im. Kościelskich, najwyższą poza granicami kraju stałą polską nagrodę literacką uchodzącą za miernik pisarskich osiągnięć. W 2008 roku ukazał się pierwszy w Polsce tomik poezji „Powroty” opracowany przez redakcję pisma „Brzeski Parafianin” a wydany przez wydawnictwo Raciborskie Media.

Twórczość Jana Darowskiego znaleźć można w ważniejszych antologiach i zbiorach, jak np. „Antologie de la poésiè polonaisse” Paryż 1965, „Neue polnishe Lyrik” Darmstadt 1965, „Opisane z pamięci”. Antologia poetycka londyńskiej grupy „Kontynentów” W-wa 1965, „Kolumbowie i współcześni. Antologia poezji polskiej po roku 1939” W-wa 1972, „Mały Słownik Pisarzy Polskich na obczyźnie” W-wa 1992, „Szkolny Słownik Literatury Polskiej XX wieku” Katowice 1998, „Antologia poezji polskiej na obczyźnie 1939-1999” Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik W-wa. Polski Fundusz Wydawniczy w Kanadzie Toronto 2002.

Jan Darowski zmarł 4 lipca 2008 roku. Jego prochy zostały pochowane, zgodnie z ostatnią wolą poety, w rodzinnej miejscowości na cmentarzu w Brzeziu 26 lipca.

Twórczość Jana Darowskiego publikowana w Antologii Poezji Polskiej obok takich osobowości jak Czesław Miłosz świadczy o tym, że jest on zaliczany do grona najlepszych piszących na obczyźnie Polaków. Zakład Literatury Polskiej XX wieku przy Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego od wielu lat prowadzi badania biografii i dokonania twórców skupionych wokół pisma londyńskiej emigracji „Kontynenty”, dzięki czemu stał się (z woli żony Barbary Darowskiej) dysponentem rozproszonej twórczości poety. W 2011 roku z inicjatywy mieszkańców Brzezia obchodzony był w Raciborzu Rok Jana Darowskiego (85. rocznica urodzin), zwieńczony konferencją naukową w Rzeszowie, podczas której z referatem „Związki Jana Darowskiego z Ziemią Raciborską Brzezie nad Odrą – Londyn – Brzezie” wystąpiła Małgorzata Rother-Burek. Rzeszowskie Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne „Fraza” wydało pośmiertnie „Eseje” (2013) oraz „Poezja” (2015). W 2012 roku została wydana autobiografia Jana Darowskiego „Unsere”, która otrzymała nominację do Śląskiego Wawrzynu Literackiego.

oprac. Małgorzata Rother – Burek